مقدمه
چیلرهای جذبی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین تجهیزات سرمایشی در صنایع و ساختمان‌های بزرگ، نقش حیاتی در تأمین سرمایش و حفظ کیفیت فرآیندها ایفا می‌کنند. عملکرد بهینه و طول عمر مفید این سیستم‌ها، به میزان قابل توجهی وابسته به نگهداری منظم و اصولی آن‌ها است. نگهداری چیلر جذبی شامل مجموعه‌ای از اقدامات روزانه، هفتگی، فصلی و سالانه می‌شود که هدف اصلی آن پیشگیری از خرابی‌های ناگهانی، حفظ راندمان انرژی و کاهش هزینه‌های تعمیرات است. در این میان، فعالیت‌هایی مانند پایش پارامترهای عملیاتی، بررسی کیفیت آب و مبرد، کنترل عملکرد پمپ‌ها و تمیزکاری سیستم‌های آب سرد و آب خنک‌کننده، اهمیت ویژه‌ای دارند. چیلرهای جذبی، برخلاف سیستم‌های تراکمی، به دلیل ساختار پیچیده و حساسیت اجزای داخلی، نیازمند توجه ویژه به جزئیات نگهداری هستند. پمپ خلأ، آب خنک‌کننده، کیفیت روغن و سیستم‌های تبادل حرارت از جمله اجزای کلیدی هستند که هرگونه کوتاهی در مراقبت از آن‌ها می‌تواند موجب کاهش ظرفیت سرمایشی، افزایش مصرف انرژی و حتی آسیب جدی به تجهیزات گردد. بنابراین، ایجاد یک برنامه منظم نگهداری که شامل بررسی‌های روزانه، فصلی و دوره‌ای باشد، نه تنها از بروز مشکلات جدی جلوگیری می‌کند بلکه اطمینان می‌دهد که چیلر در تمام طول سال با حداکثر بهره‌وری و ایمنی عملیاتی کار کند.
نگهداری اصولی چیلر جذبی
نگهداری صحیح چیلرهای جذبی نقش حیاتی در افزایش طول عمر دستگاه، حفظ راندمان و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری دارد. راهنمای نگهداری معمولاً توسط سازنده چیلر و متناسب با نوع دستگاه در هنگام خرید ارائه می‌شود. با این حال، ارائه یک دید کلی از فرآیند نگهداری می‌تواند به کاربران کمک کند تا برنامه‌ریزی مناسبی برای فعالیت‌های پیشگیرانه داشته باشند. نگهداری اصولی، به کاربر امکان می‌دهد که سیستم را با عملکرد بهینه و حداقل هزینه‌های جانبی مورد استفاده قرار دهد. این فرآیند شامل مجموعه‌ای از اقدامات منظم است که روزانه، هفتگی، ماهیانه و فصلی یا سالانه انجام می‌شوند و جز به جز برای هر دستگاه مشخص و تدوین می‌گردند.
در جدول‌های نمونه، فعالیت‌های نگهداری برای هر دوره زمانی مشخص شده‌اند. به دلیل اهمیت بالای برخی موارد، در اینجا تمرکز بر فعالیت‌های روزانه و فصلی است. این اقدامات شامل بررسی نشتی‌ها، کنترل فشار و دما، تمیزکاری سطوح داخلی و خارجی، و آزمایش‌های شیمیایی آب مدارها می‌باشد. رعایت منظم این فعالیت‌ها باعث می‌شود که چیلر جذبی با حداکثر بهره‌وری و ایمنی عملیاتی به کار خود ادامه دهد و مشکلات پیش‌بینی نشده به حداقل برسند.
عکس جدول
نگهداری روزانه چیلر جذبی
فعالیت‌های نگهداری روزانه چیلر جذبی معمولاً توسط اپراتور دستگاه انجام می‌شود و هدف آن حفظ عملکرد بهینه، پیشگیری از خرابی‌های ناگهانی و اطمینان از ایمنی سیستم است. این اقدامات شامل مراحل زیر می‌باشد :
1. داده‌برداری و ثبت مقادیر عملیاتی :
اپراتور باید روزانه مقادیر دما، دبی، فشار، غلظت و سایر پارامترهای مهم را ثبت و بررسی کند. این داده‌ها به کاربر امکان می‌دهند تا تغییرات غیرعادی و ناهنجاری‌ها را شناسایی کرده و پیش از وقوع هر مشکل جدی، اقدامات اصلاحی لازم را انجام دهد. لازم است اطمینان حاصل شود که ابزارهای اندازه‌گیری دقیق و کالیبره شده هستند.
2. بازرسی کلی سیستم :
پیش از راه‌اندازی مجدد یا پس از خاموشی، باید چیلر از نظر نشتی و عملکرد صحیح اجزا بررسی شود. این کار شامل اتصالات، لوله‌ها، شیرها و سایر بخش‌های مهم سیستم است.
3. شنیدن صداهای غیرطبیعی :
هرگونه صدا یا لرزش غیرعادی از پمپ‌های مبرد و جاذب یا دیگر اجزای چیلر باید مورد توجه قرار گیرد، زیرا می‌تواند نشان‌دهنده خرابی مکانیکی یا اختلال در عملکرد سیستم باشد.
4. بررسی عملکرد برج خنک‌کن :
دمای آب ورودی و خروجی برج خنک‌کن باید کنترل شود تا از تبادل حرارتی مناسب و عملکرد صحیح مدار خنک‌کن مطمئن شد.
5. کنترل کیفیت آب :
پارامترهای آب، به‌ویژه سختی و میزان املاح محلول باید به‌صورت روزانه بررسی شود، زیرا آب با کیفیت نامطلوب می‌تواند منجر به رسوب‌گذاری و خوردگی داخلی لوله‌ها شده و راندمان چیلر را کاهش دهد. رعایت منظم این مراحل ساده اما حیاتی، موجب می‌شود که چیلر جذبی با حداکثر کارایی و ایمنی عملیاتی به کار خود ادامه دهد و هزینه‌های تعمیرات غیرمنتظره کاهش یابد.
نگهداری فصلی چیلر جذبی
نگهداری فصلی چیلر جذبی از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در ابتدای هر فصل کاری و قبل از راه‌اندازی سیستم انجام شود. این اقدامات به اطمینان از عملکرد صحیح، افزایش عمر تجهیزات و کاهش احتمال خرابی‌های ناگهانی کمک می‌کند.
1. سیستم آب سرد
• بررسی وضعیت شیرها در مدار و اطمینان از عملکرد صحیح آن‌ها در حالت‌های باز و بسته.
• تمیز کردن صافی‌ها و فیلترهای موجود در مدار آب سرد.
• کنترل ونت هوا برای حذف هوای محبوس و جلوگیری از ایجاد مشکلات جریان و کارایی.
• بررسی نشتی‌ها در مدار و اصلاح آن‌ها قبل از راه‌اندازی.
2. سیستم آب خنک‌کن
• بررسی وضعیت شیرها و اطمینان از عملکرد مناسب.
• تمیز کردن صافی‌ها و فیلترهای مدار آب خنک‌کن.
• پر کردن آب برج خنک‌کن و تنظیم سطح به مقدار مناسب.
• کنترل مشخصات مقاومت، جریان (آمپر) و فشار پمپ‌ها برای اطمینان از عملکرد صحیح.
• راه‌اندازی آزمایشی مدار به صورت مستقل و سپس راه‌اندازی همزمان مدار آب سرد و آب خنک‌کن.
3. سیستم بخار و تخلیه چگالیده‌ها
• بررسی وضعیت شیرها و صافی‌ها در مدار بخار و مسیر تخلیه.
• کنترل شیرهای کنترلی مسیر بخار و اطمینان از عدم وجود نشتی.
• بررسی تابلو کنترل و اجزای آن برای سلامتی و عملکرد صحیح.
• بررسی عملکرد پمپ تخلیه و سیستم تخلیه گاز و اطمینان از عدم وجود مایع در تله بخار.
• کنترل کیفیت و سطح روغن پمپ‌ها: روغن باید شفاف، روشن و تا نیمه دریچه بازدید موجود باشد.
• بررسی صدای غیرطبیعی در پمپ‌ها و تجهیزات و اطمینان از رسیدن خلاء به مقدار تعیین شده.
• انجام تست حباب با صابون برای اطمینان از عدم وجود نشتی مبرد.
4. راه‌اندازی و نمونه‌برداری از مبرد
• قبل از تخلیه زیرآب مبرد، اطمینان حاصل شود که سطح مبرد به دریچه بازدید رسیده باشد. در غیر این صورت، چیلر تا بالا آمدن سطح مبرد به کار خود ادامه می‌دهد و پمپ مبرد به آرامی خاموش می‌شود تا از آلودگی و خطرات احتمالی جلوگیری شود.
• نمونه‌برداری از مبرد و انجام آنالیزهای شیمیایی برای بررسی کیفیت و سالم بودن مبرد قبل از راه‌اندازی کامل سیستم. رعایت دقیق مراحل فوق، علاوه بر اطمینان از عملکرد صحیح چیلر جذبی، باعث می‌شود که راندمان انرژی، ایمنی و طول عمر تجهیزات در سطح بالایی حفظ شود.
فعالیت‌های نگهداری چیلر جذبی
فرآیند نگهداری چیلر جذبی شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌های منظم و هدفمند است که به منظور حفظ عملکرد بهینه، افزایش عمر مفید تجهیزات و کاهش هزینه‌های تعمیرات انجام می‌شوند. این فعالیت‌ها معمولاً توسط سازنده دستگاه به صورت روزانه، هفتگی و فصلی مشخص می‌شوند و هر دوره زمانی شامل مجموعه‌ای از اقدامات ویژه است. برخی از این فعالیت‌ها بسیار ساده هستند و عمدتاً مشاهده و بررسی ظاهری دستگاه را شامل می‌شوند، مانند کنترل نشتی‌ها، بررسی وضعیت شیرها و پایش علائم غیرعادی. اما برخی دیگر از فعالیت‌ها نیازمند تجربه و تخصص فنی ویژه است، مانند آنالیز شیمیایی مبرد، تنظیم دقیق فشار و دما، بررسی کیفیت روغن و انجام تست‌های مکانیکی و الکتریکی تجهیزات. آشنایی با این فعالیت‌ها به اپراتورها و تکنسین‌ها کمک می‌کند تا برنامه نگهداری دوره‌ای را با دقت بیشتری اجرا کرده و مشکلات بالقوه را پیش از ایجاد خرابی‌های جدی شناسایی و رفع کنند. در ادامه، توضیح مختصری از مهم‌ترین فعالیت‌های نگهداری در هر دوره زمانی ارائه می‌شود تا یک دید کلی و کاربردی نسبت به نگهداری چیلر جذبی حاصل گردد.
نگهداری پمپ خلأ
پمپ خلأ یکی از اجزای حساس چیلر جذبی است و عملکرد صحیح آن نقش کلیدی در حفظ راندمان سیستم و جلوگیری از مشکلات عملیاتی دارد. اگر از پمپ خلأ به‌درستی بهره‌برداری شود، معمولاً مشکلی در عملکرد آن ایجاد نمی‌شود. با این حال، عوامل زیر می‌توانند به مرور باعث آسیب یا کاهش کارایی پمپ شوند :
• جذب گازهای قابل تقطیر مختلف
• ورود ذرات ریز و غبار به داخل پمپ
• فاسد شدن روغن به دلیل افزایش دما در حین کارکرد مستمر و طولانی
این عوامل می‌توانند به اجزا و قطعات پمپ خلأ آسیب برسانند و عملکرد آن را مختل کنند. بنابراین، برای جلوگیری از خرابی و حفظ عمر مفید پمپ، لازم است فعالیت‌های نگهداری به‌صورت هفتگی انجام شود. این فعالیت‌ها شامل بررسی سطح و کیفیت روغن، تمیزکاری فیلترها، کنترل نشتی‌ها، پایش صدا و ارتعاشات غیرطبیعی و اطمینان از عملکرد صحیح کلی پمپ می‌باشد. رعایت منظم این مراحل باعث می‌شود که پمپ خلأ با حداکثر راندمان و حداقل ریسک خرابی به کار خود ادامه دهد و از توقف ناگهانی سیستم جلوگیری گردد.
نگهداری و اهمیت روغن پمپ خلأ
روغن پمپ خلأ نقش حیاتی در عملکرد صحیح و ایجاد خلأ مناسب در چیلر جذبی دارد و به چند منظور اصلی استفاده می‌شود :
1. درزبندی شیر روغن باعث می‌شود اجزای شیر کاملاً غیرقابل نشتی باشند و تا حد امکان از هرگونه نشت جلوگیری شود.
2. روانکاری اجزا گردنده : روغن موجب می‌شود تا قطعات متحرک پمپ به روانی حرکت کنند و اصطکاک کاهش یابد.
3. ایجاد لایه روغن بین دریچه و محور : این لایه مانع از نفوذ جریان بین ورودی و خروجی می‌شود و از کاهش خلأ جلوگیری می‌کند.
4. افزایش میزان خلأ : با پر شدن فضای قسمت خروجی پمپ توسط روغن، خلأ تولید شده به حداکثر مقدار ممکن می‌رسد.
خواص روغن و سطح آن تأثیر مستقیم بر عملکرد پمپ و میزان خلأ دارد. بنابراین لازم است که همیشه روغن با کیفیت مناسب و در سطح تعیین‌شده نگهداری شود. در صورت مشاهده فاسد شدن روغن یا کاهش سطح آن، باید روغن را تعویض یا اضافه کرد. فاصله زمانی تعویض روغن بستگی به نوع و شرایط عملکرد پمپ دارد. در صورتی که پمپ خلأ عملکرد ضعیفی نشان دهد، اولین اقدام باید تعویض روغن باشد. گاهی اوقات ممکن است آب در پوسته پمپ جمع شود. افزایش آب داخل پوسته می‌تواند باعث نفوذ روغن با کیفیت نامناسب به اجزا داخلی پمپ شود که در این حالت نیز تعویض روغن الزامی است. برای تعویض روغن، شیر واقع در لوله خروجی که در پایین پمپ نصب شده است، باز می‌شود تا روغن قدیمی تخلیه شده و روغن جدید جایگزین گردد.
بازرسی و نگهداری پمپ خلأ در چیلر جذبی
روغن پمپ خلأ علاوه بر روانکاری اجزای متحرک پمپ، نقش مهمی در جلوگیری از ورود هوا به داخل چیلر و کاهش ظرفیت سرمایشی ایفا می‌کند. انتخاب روغن مناسب بسیار حیاتی است، زیرا لزجت روغن مستقیماً بر میزان خلأ ایجاد شده و عملکرد پمپ در دمای پایین تأثیر می‌گذارد. بنابراین همواره باید از روغنی استفاده شود که توسط سازنده پمپ توصیه شده باشد. در طول بهره‌برداری، ممکن است روغن کثیف یا تغییر رنگ دهد؛ در این صورت لازم است روغن تعویض گردد. شایان ذکر است که در بهره‌برداری اولیه پمپ خلأ، روغن ممکن است به رنگ سیاه دیده شود. این تغییر رنگ معمولاً به دلیل خوردگی اولیه دریچه‌های کربنی رخ می‌دهد و امری طبیعی است و مشکلی برای عملکرد پمپ ایجاد نمی‌کند. رعایت دقیق این نکات موجب می‌شود پمپ خلأ به‌طور پایدار و با حداکثر راندمان عمل کرده و از کاهش ظرفیت چیلر جلوگیری شود.
تخلیه و تعویض آب خنک‌کننده
در طول بهره‌برداری چیلر جذبی، بخشی از آب به صورت بخار یا از طریق نشتی از سیستم خارج می‌شود. این پدیده باعث افزایش غلظت نمک‌ها و املاح محلول در آب باقی‌مانده می‌گردد و می‌تواند به مرور رسوب‌گذاری و خوردگی در مدار آب خنک‌کننده منجر شود. برای جلوگیری از این مشکلات، لازم است که به صورت دوره‌ای مقداری از آب سیستم تخلیه شود و به جای آن آب تازه و با کیفیت مناسب به مدار اضافه گردد. این کار باعث می‌شود که غلظت آب در محدوده استاندارد حفظ شود و انتقال حرارت، عملکرد پمپ‌ها و راندمان کلی چیلر تحت تأثیر قرار نگیرد. رعایت این اقدام ساده اما ضروری، به حفظ کارایی سیستم و کاهش هزینه‌های نگهداری کمک قابل توجهی می‌کند.
نتیجه‌گیری
نگهداری اصولی و منظم چیلرهای جذبی، ستون فقرات عملکرد پایدار و طول عمر طولانی این سیستم‌ها به شمار می‌رود. رعایت دقیق مراحل روزانه مانند ثبت داده‌های عملیاتی، بررسی نشتی‌ها، پایش کیفیت آب و کنترل عملکرد برج خنک‌کننده و پمپ‌ها، به شناسایی سریع مشکلات احتمالی و پیشگیری از خرابی‌های ناگهانی کمک می‌کند. همچنین نگهداری فصلی، شامل تمیزکاری کامل مدارها، بررسی شیرها و فیلترها، کنترل کیفیت مبرد و روغن و راه‌اندازی آزمایشی سیستم، تضمین‌کننده عملکرد بهینه در طول دوره بهره‌برداری است. با اجرای صحیح این فرآیندها، پمپ خلأ با حداکثر راندمان عمل کرده و آب خنک‌کننده همواره در محدوده استاندارد نگهداری می‌شود، که نتیجه آن حفظ ظرفیت سرمایشی و افزایش طول عمر تجهیزات است. توجه به جزئیات، انتخاب مواد مناسب و رعایت نکات ایمنی، نه تنها از آسیب تجهیزات جلوگیری می‌کند، بلکه هزینه‌های عملیاتی و تعمیرات را کاهش داده و عملکرد چیلر جذبی را در سطح بالایی حفظ می‌نماید. به طور خلاصه، نگهداری پیشگیرانه و اصولی، کلید بهره‌وری پایدار، ایمنی و صرفه‌جویی اقتصادی در استفاده از چیلرهای جذبی است.